WAT HAD DIE DIK MET ZIJN PORNO EEN VOORUITZIENDE BLIK

Nu het in ons land gonst van het zoomen denk ik terug aan Wim Dik, voormalig staatssecretaris en daarna baas van de PTT, later genaamd KPN, Koninklijke PTT Nederland, die hij in opdracht van de regering privatiseerde en opsplitste. In die functie voorspelde hij de komst van de beeldtelefonie.

Op een persconferentie in de jaren tachtig antwoordde hij op de vraag wat er te zien zou moeten zijn op dat telefoonbeeld: ‘Pornografie’. Als ik lieg, lieg ik in commissie, want ik ontleen dit aan de digitale versie van het blad Management Scope. Dat pornografie goed gedijt bij onze hedendaagse beeldcommunicatie, ook wel internet genaamd, hoef ik u niet te vertellen. Dik had een vooruitziende blik in de pre-internet-era.

Lijstduwer Dik

Strafport
PTT, dat was Post, Telegraaf, Telefoon. De post is inmiddels weg bij Koninklijke PTT Nederland, maar de P in KPN herinnert er nog aan. Bijna anderhalve eeuw was de bezorging van pakjes en brieven een staatsaangelegenheid, maar dat moest nodig anders. De brievenpost moest in handen komen van elkaar beconcurrerende bedrijven, waardoor alles sneller, goedkoper en beter zou worden. Dik moest het regelen en deed de post van de hand. Nu is Post.nl nagenoeg brievenmonopolist. Je mag blij zijn als je drie keer per week je post besteld krijgt. Niemand weet nog wat een postzegel kost en de ontvanger moet strafport betalen als de afzender een zegeltje te weinig plakt.

Voor de splitsing

Eergevoel
Daarmee zijn we terug bij halverwege de negentiende eeuw, toen strafport niet bestond omdat de ontvangers geacht werden voor de bezorging te betalen. Dat hield in dat de postbode bij elke geadresseerde moest afrekenen. De postzegel maakte daar een einde aan, maar dat leidde in het begin soms tot bozige reacties. “Alsof ik zelf niet voor mijn post kan betalen”. Dat waren nog eens tijden.

Brievenbus
Dankzij die postzegel kreeg iedereen thuis een brievenbus, althans een gleuf in de voordeur. Daar kwamen al gauw touwtjes uit te hangen, waarmee we zijn aanbeland bij de nostalgische Jan Terlouw, net als Wim Dik een D66’er. Terlouw was minister van Economische zaken, Dik staatssecretaris op dat departement. Liberalen, dus geknipt voor privatiseringsklusjes. Dik is nog steeds in de weer voor D66. Zo was hij vorig jaar lijstduwer bij de herindelingsverkiezingen in Vught, Helvoirt en Cromvoirt.

Jan Terlouw
©bol.com

Taalverloedering
Later in de negentiende eeuw voegde eerst de telegrafie zich bij het postbedrijf. Voor de jeugdige lezertjes: via de telegraaf kon je telegrammen versturen, zeg maar een soort appjes op papier. Er werd per letter afgerekend en ons bent sunig, dus ontstond de telegramstijl. Volgens angstige taalpuristen moest dit wel tot taalverloedering leiden. W8 ff, gaat er een belletje rinkelen?

Pre-Dik
De PTT werd eind negentiende eeuw compleet met de telefoon. Het zou lang duren voordat iedereen er een in huis had. Telefooncellen brachten soulaas. Ik ruik nog de verschaalde sigarettenlucht, ik zie nog de peuken op de grond en de gescheurde telefoonboeken met hun vlekkerige pagina’s, ik voel nog de kou van het winterse w88 op mijn beurt. In mijn studentenhuis hing in de gang een telefoontoestel aan de muur. De duur van je gesprek werd op een teller geregistreerd met tikken, die je met een potlood aan een touwtje achter je naam op een lijstje moest turven. Elke maand afrekenen , elke tik een dubbeltje voor Dik. Of nee, ’t was nog pre-Dik.


@ Mark Retera (DirkJan-stripkalender)

Postharmonie
Dik voorspelde de komst van de beeldtelefoon vanuit Groningen, waar de PTT-directie destijds zetelde na een gedwongen verhuizing uit Den Haag. Dik gruwde daarvan. Dat zijn klerken in het Noorden huisden was hem om het even, maar de directie hoorde te zijn where it all happens. Dat stak hij niet onder stoelen of banken, hetgeen zijn reputatie in Groningen geen goed deed. In een interview in het Nieuwsblad van het Noorden toonde hij zich achteraf miskend; volgens hem hadden hij en de PTT er alles aan gedaan om het Groningen naar de zin te maken. Hij had zelfs persoonlijk met de Postharmonie (what ‘s in a name) door de stad gelopen, maar dat had op de beeldvorming geen enkel effect gehad. “Wat we ook doen, het is nooit goed.” Je ziet ze voor je, die uitgelopen domme Groningers, dol op een deuntje. “Is dat ja nait harmonie van post dij ze vot doun bie PTT?” “Ja, dij snoeshoan veurop is boas, most ‘m loopm zain”. Bah! Ondankbaar volk.

Nieuwsblad van het Noorden 1997

Post-Dik
Dus zodra de PTT was geprivatiseerd, verhuisde Dik met zijn directie terug naar Den Haag. Tezelfdertijd propageerde PTT/KPN het telefonisch vergaderen. Ik herinner me dat nog goed, want ik zag daarin een tegenstrijdigheid. Dik kon toch vanuit Groningen telefonisch vergaderend zijn contacten warm houden? Al helemaal als hij dat combineerde met zijn beeldtelefoon. Maar hij zag daar geen heil in. Jammer, want hij had zich kunnen beroemen op de primeur van het zoomen.
Intussen is de KPN-directie weer verhuisd, nu naar Rotterdam. Maar dat is post-Dik.

Nico Visscher, tekenaar van het Nieuwsblad van het Noorden, keek in 1998 terug op zijn loopbaan bij de krant aan de hand van enkele van zijn tekeningen, waaronder deze. Hij was niet de enige Groninger die Dik niet moest. De gevoelens waren wederzijds .

Gegniffel
Management Scope meldt ook dat Dik in 1994 samen met Wim Kok op buitenlandse reis ging om de beursgang van KPN voor te bereiden. De redactie suggereert dat er in het Engelstalige buitenland flink is gegniffeld om de Nederlanders met die rare achternamen. Ik vermoed dat het nog leuker werd toen ze ontdekten dat ze met twee Wimmen te maken hadden. De beursgang verliep overigens prima. Dik, die het groot zag, kocht later het Duitse telecombedrijf E-Plus voor 18,7 miljard. Dit kostte KPN bijna de kop; het Spaanse Telefónica nam E-Plus later voor 8,5 miljard over. Tien miljard verlies, dat zijn veel telefoontikken.

Bronnen: Management Scope; Wikipedia en andere vindplaatsen internet; A.v.d.Woud: De nieuwe wereld, het ontstaan van het moderne Nederland; Nieuwsblad van het Noorden; Mark Retera: Dirkjan; mijn duim (de uitlopende Groningers).


4 reacties

Naar het reactie formulier

    • Menno Samplonius op 28 februari 2021 om 18:03
    • Reageer

    Gelukkig zijn niet alle overheidsdiensten al vermarkt. Privatiseren van de drinkwatervoorziening, zoals voor aardgas en elektriciteit is niet mogelijk, want wettelijk vastgelegd in de Drinkwaterwet. Gasnet, elektriciteitsnet en spoornet zijn ook nog in overheidshanden. Concurrentie heeft er overigens wel voor gezorgd dat telefonie, electra en gas relatief veel goedkoper zijn geworden. Tenslotte: overheden kunnen er als monopolist ook wat van als het gaat om prijsverhogingen. Een OZB-verhoging van 40 procent in een jaar tijd is helaas geen uitzondering. En wie is weer de dupe? De kleine man/vrouw/genderneutrale.

    • Hans op 27 februari 2021 om 12:22
    • Reageer

    Ik heb altijd de pest aan telefoons gehad. Dat trauma heeft zich in mijn pubertijd ontwikkeld en onwrikbaar genesteld in mijn dagelijks bestaan. Ik ben namelijk een rasechte BO-er, dat wil zeggen ‘bewust onbereikbaar’. Ik aanvaard mijn trauma als prettig gestoord, maar heb nog nooit iemand ontmoet met een vergelijkbare afwijking. Toen ik mij als student eind jaren 60 op een afgelegen terp op het Hogeland had gevestigd, waren mijn eerste gedachten: heerlijk onbereikbaar. Ook als studentenassistent op het Polemologisch Instituut kon ik me zonder telefoon uitstekend redden. Wanneer een vergadering op het laatste moment werd afgezegd kwam de postbode op zijn Zundapp langs om het telegram af te geven en net als de bejaarde dorpsgenoten met hun giro pensioenkaarten, schonk ik hem als fooi een borrel in. Sinds ik zelf als pensionado de kost verdien, is mijn afkeer tegen bereikbaarheid alleen maar groter geworden. En ja hoor, afgelopen zondag was het weer zover. Met hun smartphones werden motorrijders, snelfietsers en auto’s naar de dorpjes en schaapskooien van kneuterig Drenthe gelokt. Dan maar een fietstochtje naar de Eemshaven. Bij de dozen van de Google-opslag was mijn eerste gedachte: weg met al dat geleuter, bom erop !

    • Henriëtte op 26 februari 2021 om 18:51
    • Reageer

    Inmiddels mag toch duidelijk zijn, dat het liberale idee dat alles beter is en wordt gedaan door de markt, naar het rijk der fabelen mag. Bij een goedwerkende overheid hoeft geen winst gemaakt te worden, hoeven de aandeelhouders niet tevreden gesteld te worden en gaat het niet om winst optimalisering. Dat moet dus goedkoper kunnen. Dat geldt niet alleen voor Post, Telefoon en Telegrafie. Ook nutsvoorzieningen als ons drinkwater, gas en elektrisch zijn na de privatisering groter, duurder en minder klantvriendelijk geworden.
    Het zal niet meer terug te draaien zijn: jammer.

    • Dirk Dragstra op 26 februari 2021 om 16:04
    • Reageer

    Ambassabeurs Dick en Cock hebben indertijd met hun Angelsaksische ouverture onze puriteinse reputatie van koopman-dominee opgeofferd. Maar dat was pure berekening. Sindsdien staan we wereldwijd bekend als drugs- en pornoparadijs. Levert meer winst op dan KPN. Geheime missie geslaagd. Wie zei dat ouwe lullen dor hout zijn?

Laat een antwoord achter aan Menno Samplonius Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd.