De centrale eindexamens zijn begonnen. Als ik de krant moet geloven zitten de kandidaten tjokvol stress. Dat wierp mij deze week terug naar 1966, toen ik zelf moest opdraven. Was ik ook gestresst? Nee, helemaal niet, ik wist immers zeker dat ik zou zakken. Aldus geschiedde.
In de eerste scheikundeles aan het begin van dat eindexamenjaar op de hbs riep de lerares me voor het front van de klas om een probleem op te lossen, vermoedelijk iets simpels met zuren, basen of zouten, maar het kan ook een organische formule met een koolstofketen zijn geweest. Ik stond met de bek vol tanden voor het schoolbord en dat overtuigde me eens te meer dat ik geen schijn van kans maakte om te slagen voor het eindexamen. Ik verkeerde namelijk in de foutieve veronderstelling dat het eindexamen een overhoring was van de lesstof van alle voorgaande schooljaren. Al die jaren dus dat ik er met de pet naar gegooid had.
Homeopathisch
Mijn huiswerk deed ik volgens de homeopathische methode: zo sterk verdund dat het niet baatte. Alleen de avonden voor een proefwerk ging ik er voor zitten. Bij natuur-, scheikunde en biologie begon ik dan woord voor woord na te lopen wat er in het het leerboek stond, in de hoop iets te begrijpen. Soms lukte dat een beetje, soms ging ik het zelfs voorzichtig leuk vinden. Dan nam ik me voor er voortaan toch wat harder aan te trekken, maar dat bleef helaas bij het voornemen.
Maniertje
Bij wiskunde leerde ik sommen te maken volgens ‘het maniertje’: formules toepassen, die je op een spiekbriefje kon zetten. Ingewikkelde stof zoals differentiaal- en integraalrekenen heb ik nooit begrepen, nog altijd weet ik niet waar dat over gaat. Limieten, curves en raaklijnen zweven me voor de geest, alsmede het begrip ‘afgeleide’. Toch kon je zonder het te begrijpen voor hbs-B slagen, zo bleek een jaar nadat ik gezakt was. Toen slaagde ik namelijk; hiervoor bied ik Newton en Leibniz graag met terugwerkende kracht mijn excuses aan, op voorwaarde dat ze postuum hun ruzie bijleggen (zie foto-onderschrift).
Te stom
Dat eerste eindexamenklasjaar voerde ik niks uit, het had immers toch geen zin. Ook de tijd tussen het schriftelijke en mondelinge examen besteedde ik aan andere zaken dan leren, want mijn geknoei bij het schriftelijk viel toch niet te compenseren. Ik weet nog dat ik in de schoolgang stond te wachten tot ik binnen geroepen zou worden voor het mondeling biologie, toen een leraar langs liep en tegen me zei: Zet ‘m op Piter, het kan nog! Lul niet man, dacht ik. Ik begreep pas wat hij bedoelde toen ik mijn eindexamenlijst zag: op het nippertje gezakt! Achteraf denk ik dat iemand die te stom is om het schoolsysteem te doorgronden verdient te zakken.
Achterdeur
Toen de hbs-directeur, een geducht heerschap bijgenaamd ‘de baas’, de uitslag van het examen aan de kandidaten meedeelde werd eerst het handjevol gesjeesden er uit gepikt. Zij werden geacht de school via de achterdeur te verlaten, maar ik verdomde dat en koos de voordeur, waar familieleden en vrienden (niet de mijne) stonden te wachten. Toen ik buiten kwam klonk er gejuich en applaus en ik juichte mee, tegelijkertijd roepend dat ik gezakt was. Onthutste blikken waren mijn deel.
Hbs-vriendje
Het tweede eindexamen bracht wel enige stress mee, want toen had ik beter mijn best gedaan. Misschien niet mijn allerbest, maar toch. Ik snapte nog steeds lang niet alles, maar slaagde toch vrij gemakkelijk, iets wat ik opnieuw niet had voorzien. Vijftig jaar later ontmoette ik een oud hbs-vriendje; hij had net zo lang als ik over de school gedaan en was tegelijk met mij gezakt en geslaagd. Hij vertelde me dat hij nog altijd klamme dromen droomde waarin hij zakte voor zijn eindexamen.
Paniek
Ik was verbluft, want ik had een vergelijkbare repeterende nachtmerrie. Daarin loog ik mijn ouders voor dat ik ‘eind dit jaar’ eindexamen ging doen, terwijl ik geen lessen volgde. Intussen naderde het examen in angstaanjagend tempo. Met het besef dat dit verschrikkelijk moest mislopen ontwaakte ik dan, waarna het even duurde voordat de paniek wegebde. Dankzij deze vriend besefte ik dat ik niet de enige was met zo’n angst(syn?)droom; ik vermoed dat er nog veel meer zijn dan wij twee. De eindexamenstress moet veel heftiger geweest zijn dan ik zelf doorhad. Sinds die ontmoeting ben ik overigens bevrijd van die droom.
Op stang jagen
Als ik nu in de krant lees hoe nerveus die arme kinderen dezer dagen zijn, kan ik dat goed navoelen. Wat doen we ze aan, vraag ik me af. Ik las in de Volkskrant dat ene Dylan van Brummen, een rappende economiedocent, zijn leerlingen probeerde een hart onder de riem te steken met een videoclip waarin hij rapt: ‘Heb een beetje schijt, want je hebt al die jaren keihard gewerkt en kunt nu niet meer doen dan je best.’ Ik voorzie een gouden toekomst voor ons land met al die keihard werkende scholieren van tegenwoordig.
Goede man
De rap van Dylan van Brummen heb ik bekeken op Youtube. Omringd door dansende leerlingen doet hij zijn swingende ding. De passage over dat keiharde werken van al die jaren heb ik niet kunnen detecteren, vermoedelijk omdat rap voor mij überhaupt te hoog is gegrepen. Ik vertrouw op de Volkskrant, die hem citeerde. Maar wat een leraar, die probeert zo dicht bij zijn leerlingen te komen! In mijn tijd bestond rap nog niet; daar staat tegenover dat de docent die mij op de gang moed in sprak zich nog nooit eerder persoonlijk tot mij had gericht.
3 reacties
Opvallende gelijkenissen Piter; had die periode een plaatsje gegeven maar door jouw verhaal komt alles weer hevig terug . Kwam laatst nog een examenopgave wiskunde tegen ( wie wat bewaart heeft wat) en dacht dat ik het papiertje op zijn kop hield ; ik begreep er niets van. Heb toen weinig geleerd, maar kon goed knutselen, waar ik daarna mijn brood mee verdiend heb.
Troost je met de gedachte dat je met weinig studie toch je einddiploma hebt gehaald. Het verstand kwam met de jaren en je schopte het zelfs tot diplomaweigeraar. Overigens waren er ook leerlingen (tegenwoordig heten ze allemaal studenten) die met niks doen na een jaar van die prachtige RHBS huiswaarts werden gezonden.
En, ging je in het jaar dat je geslaagd was door de achterdeur naar buiten? Dan had je echt een beetje schijt..