DE KLOJO’S MOGEN SNEUVELEN OF IN STRAFKAMPEN CREPEREN

In berichten over de Oekraïnecrisis wordt Poetin nogal eens psychologisch ontleed om te verklaren waarom hij de kwestie zo hoog opspeelt. Gebrek aan erkenning, wrok en wraakgevoelens zouden hem drijven in een streven Groot Rusland te herstellen. Een onverwerkt verleden, zo schetste Jaap de Hoop Scheffer het in Buitenhof. Hij had dat persoonlijk ondervonden toen hij secretaris-generaal van de NAVO was.

Poetins onverwerkte verleden zit ‘m in de nederlaag van de Sovjet Unie in de koude oorlog. Naar verluidt stortte zijn wereld in toen de muur viel. Om het erger te maken viel de Sovjet Unie ook nog uiteen. Poetin heeft dat alles nooit kunnen verkroppen, aldus Jaap.

Psycholoog
Ik kan niet beoordelen of deze verklaring klopt, want ik ben geen psycholoog of psychiater. Maar al was ik het, dan zei dat nog niks, omdat deze professionals geen psychologische oordelen kunnen of mogen vellen over mensen die ze niet hebben onderzocht. Dus wie er verstand van heeft houdt z’n mond of deugt niet en wie van toeten noch blazen weet roept maar raak. Dus Jaap, gooi maar in mijn pet.

Napoleon-complex
Er is meer reden voor twijfel. Over Hitler gaat het verhaal dat hij de Duitse nederlaag in de eerste wereldoorlog niet heeft kunnen verwerken. Mag zo geweest zijn, maar er waren veel meer Duitsers die vol rancune zaten en toch geen Führer wilden worden. Er moet dus meer aan de hand zijn geweest met die man. Dat gaat ook op voor Poetin. Maar wat? Een Napoleon-complex vanwege zijn korte gestalte? Weer zo’n boeiende suggestie die ik ergens tegenkwam.

Knoet
Ik las ook dat het Poetin ergert dat het westen onvoldoende respect en waardering toont voor de enorme inspanningen die de Sovjet Unie heeft geleverd om de Duitsers te verslaan. Het zou hem dwars in de bek zitten dat vooral de Amerikanen met de eer van de bevrijding strijken.
Waar hij daarentegen prima mee kan leven is dat de Sovjets de landen die ze op Duitsland her- en veroverden bijna een halve eeuw lang onder de knoet legden. Zoiets haalt wel wat glans van die bevrijding af, zou je denken. Maar daar hoor je hem niet over. Evenmin over het Molotow-Ribbentrob-Pact, het niet-aanvalsverdrag dat de Sovjet Unie in 1939 met de Duitsers sloot, waarbij ze in een moeite door Polen onderling verdeelden. Duitsland kon daarna Europa bezetten zonder bang te hoeven zijn voor Stalins leger, dat pas ging vechten toen Hitler in 1941 zo onverstandig was Rusland binnen te vallen.

Kleine Vladi
De Duitsers verslaan na ze eerst in het zadel te hebben geholpen was inderdaad een hele prestatie. Maar de Oostbloklanden waren pas echt bevrijd toen de Amerikanen de koude oorlog hadden gewonnen. Poetin heeft voor dit inktzwarte Sovjetverleden nooit excuses gemaakt. Hij vond het wel prima, de Sovjetdictatuur was een wereld waarin hij leuk carrière maakte. Hij werd een KGB-baasje, geen baantje voor softies. In de KGB-dependance in Dresden was hij verantwoordelijk voor het verhoren van gevangenen. Dan denk je niet meteen aan de functie-eisen voor een verpleegster, maar eerder aan bloedwijn. Wat was er mis met hem, toen al? Heeft mama de kleine Vladi nooit geknuffeld? Gaf papa hem almaar slaag?

Apotheose
Poetin heeft persoonlijk weinig reden de instorting van de Sovjet Unie te betreuren. Zijn carrière kreeg vleugels en inmiddels is hij er 22 jaar de baas. Nu is het tijd voor de apotheose, schreef een Rusland-deskundige. Poetin, dit jaar zeventig, voelt de hete adem van de tijd in zijn nek en moet nodig iets van betekenis achterlaten voor het nageslacht. Daarom wil hij Groot Rusland in oude luister herstellen. Ook een interpretatie. Maar als hij werkelijk zo op zijn postume reputatie was gesteld kon hij beter de geschiedenis in gaan als Vladimir de Verzoener dan als Vladi de Veroveraar. De mensheid juicht harder voor mensen als Mandela en Ghandi dan voor types als Stalin.

Simpel wereldbeeld
Alle psychologische duiding van Poetin heeft iets in zich van een excuus: eigenlijk kan de goede man het niet helpen. Had hij bij Freud op de bank gelegen, dan was het anders uitgepakt. Ik geloof dat niet zo. Eens kende ik een man die de mensheid in tweeën deelde: rotzakken en klootzakken. “En dan ben ik maar liever een rotzak”, zei hij. In dit simpele wereldbeeld kan ik me volledig vinden. Poetin is de rotzak voor wie de klojo’s mogen sneuvelen in de Oekraïne of creperen in strafkampen. Daar hebben we mee te maken, psychologiseren is leuk voor zijn latere biografen.