Zo tegen de kerstdagen wil ik het niet hebben over een kribbig kindje dat al onze zonden op zich nam, maar over het kribbige deel der samenleving dat enkel zijn eigen gelijk belijdt. Zelfs als de minister-president in het Torentje zijn coronaspeech afsteekt staan exemplaren van die soort te schreeuwen dat ze het beter weten, hoewel ze er niet voor doorgeleerd hebben. Dat kan dankzij onze vrijheid van demonstratie en meningsuiting, dat grote goed.
Deze types maken deel uit van een rondreizend circus dat van demonstratie naar demonstratie in binnen- en buitenland reist. De asociale media zijn hun voornaamste wapen, ze hebben verder niks omhanden. Rutte liet zich niet afleiden en sprak rustig door het geraas heen, dat wij dwars door de muren van het Torentje via de tv mochten aanhoren. Zo kregen deze nitwits een publiek van 8,4 miljoen mensen.
(Foto: Hollandse Gronden)
Opgejut
Achter onze premier zagen wij een portret van de door hem bewonderde Thorbecke. Dat was de 19e-eeuwse liberale staatsman aan wie de demonstranten hun grondrechten te danken hebben, onder andere het recht om daar te staan schreeuwen. Ook Thorbecke heeft moeten opboksen tegen een kribbige en schreeuwende samenleving. Toen geen corona-ontkenners of antivaxers, maar protestantse christenen die opgejut werden door hun dominees. Aanleiding was het voornemen van de paus om een bisschoppelijke hiërarchie in Nederland te stichten, met bisdommen en een aartsbisdom. Dat was er sinds de reformatie niet van gekomen; de katholieken leidden ten onzent een behoedzaam bestaan, vooral boven de grote rivieren, waar de protestanten de lakens uitdeelden, ook in het politieke bestuur. Thorbeckes grondwet scheidde kerk en staat rigoureus, wat katholieken kansen gaf en protestanten van hun voorrechten beroofde.
Twitteren
Er waren nog geen asociale media zoals we die nu kennen, maar vanaf de kansel werd hartstochtelijk getwitterd. Al gauw overspoelden pamfletten, schotschriften en politieke prenten het land, waarin Thorbecke als katholiekenvriend werd afgeschilderd. Een complot dus. Dominees hielden in de kerk prenten omhoog van de lynchpartij van de gebroeders De Witt, als onverholen dreiging richting Thorbecke. De bestuurselite stookte het vuurtje op, want deze doorgaans met dubbele namen getooide mannen die elkaar de baantjes toeschikten, maar wier adel eerder hun geslacht dan hun geest betrof, zagen met afgrijzen hoe Thorbecke begonnen was leden van hun kaste te vervangen door burgers.
Koning Willem III, in zijn macht beknot door Thorbeckes grondwet en tot de strot gevuld met rancune jegens de staatsman, vond het prachtig. Hij nam een petitie met 51.000 handtekeningen in ontvangst en gaf openlijk blijk van zijn bijval. Dat kon het kabinet niet laten passeren; het bood zijn ontslag aan. Zo viel in 1853 het eerste kabinet – Thorbecke. Het protest is de boeken ingegaan als ‘de aprilbeweging’.
Kerstboom
Dit verhaal ontleen ik aan Thorbeckes biografie door Remieg Aerts, die ik toevallig net aan het lezen ben (dat u niet denkt dat ik dit soort geschiedenissen paraat heb). Het frappeerde me dat er niets nieuws onder de zon is; de aanleidingen en middelen zijn anders, de emoties zijn van hetzelfde allooi. Met soms vergaande gevolgen, zoals Thorbecke ondervond.
Kan het Rutte ook zo vergaan? De verschillen tussen hem en Thorbecke zijn enorm. Anders dan Rutte was Thorbecke een steile figuur, op het autistische af rechtlijnig en gespeend van politiek gevoel. Thorbecke had weinig oog voor de weerstand die zijn beleid opriep. Hij vond gewoon dat de staat niets met de katholieke kerk of welke kerk dan ook te maken had, dus wenste hij zich er niet mee te bemoeien. In zijn tijd was dat buitengewoon progressief.
Visie
Thorbecke had een duidelijke visie: hij wilde een nette burgerdemocratie op poten zetten en al zijn politieke handelen was daarop gericht. Rutte beweert dat hij een hekel heeft aan visie; hij noemde dat ooit ‘de olifant die het uitzicht beneemt’. Een wonderlijke uitspraak, die niet te rijmen is met zijn pose naast Thorbecke. Ik denk dat hij er mee wil zeggen: Kijk, ik bewonder een groot liberaal staatsman, eigenlijk ben ik er zelf ook zo eentje.
Een visie heeft het nadeel dat je er op kunt worden vastgepind en afgerekend. Daar houden opportunisten niet van. Rutte is een ras-opportunist. Vorige week noemde ik hem ‘aalglad’ . Dat was niet als compliment bedoeld, maar had het kunnen zijn. Regeren in deze hectische twittertijden eist veel, vooral wendbaarheid. Rutte is buitengewoon wendbaar en het tegendeel van autistisch. Hij is een goedlachse, energieke en stressbestendige premier, en dat al tien jaar lang. Ik ben benieuwd hoe hij zich onder de kinderopvangcrisis uitwringt, maar het lukt hem vast. Rutte is een fenomeen; ik ben het zelden met hem eens, maar bewonder hem desondanks.
Kerstboom
Thorbecke was nou ook weer niet zo autistisch dat hij geen liefdevol huwelijk kon leiden. ‘Hij was een familieman; het optuigen van een kerstboom was zijn eer en trots’. Rutte heeft voor zover wij weten geen relatie; misschien beperkt hij zijn versierkunsten tot kerstbomen.
3 reacties
De opmerking van Rutte over ‘visie’ was in een vlaag verstandsverbijstering, want het is een uitspraak zonder betekenis. Je kunt namelijk geen hekel aan ‘visie’ hebben.
Mogelijk bedoelde hij de manier waarop mensen het begrip te pas en te onpas gebruiken. Ik heb daardoor een enorme aversie tegen het begrip ‘visie’ ontwikkeld, daar heb ik een hekel aan, want het is tenenkrommend.
Bovendien kijk ik veel liever naar olifanten dan politici.
Ik vind het een troostrijke gedachte dat de geschiedenis zich in feite steeds maar herhaalt.
Wat niet troostrijk is, is de afbraak van de natuur waarvan ik wel eens denk dat het het einde van de mensheid zou kunnen betekenen.
Dat Rutte daar ook niet echt mee bezig is, blijkt wel uit het feit dat dat torentje totaal niet geïsoleerd is., want met goed dubbel glas hadden we dat twintigtal schreeuwers vast niet eens gehoord..
Van harte eens, Pit, met je verzuchtingen over de hinderlijk oprukkende meute non-believers in deze barre tijden. Ze maken gebruik van hun rechten al beneemt het geloof in eigen gelijk hen al te vaak het zicht op de waarde van die rechten. Ik schaam me dikwijls over hun gebrek aan kennis en heb medelijden met hen vanwege hun eenzijdige oriëntatie op bronnen die overwegend fake-nieuws oreren. Ze schijnen niet geleerd te hebben hoe logica in elkaar steekt en dat je feiten van meningen moet zien te onderscheiden, beweringen valabel moet onderbouwen en dat als je dat niet kunt, dat je die beweringen dan maar beter niet kunt uitdragen. Daarin volgen ze klakkeloos die vuige horde uit de VS onder aanvoering van aartsleugenaar Trump. De serie The loudest voice, over Fox-nieuws, brengt mooi in beeld hoe die leugencultuur de kop op heeft kunnen steken.
De tweedeling die zo ontstaan is, ook in onze samenleving, baart me grote zorgen. Ik vergelijk die ontwikkeling onwillekeurig ook met de tijd waarin wij zelf met alle luidruchtigheid die ons destijds haast automatisch aankleefde hele en halve waarheden de wereld in slingerden. En bedenk dan dat onze middelen destijds – gelukkig maar – veel beperkter waren dan die van nu, al wisten we met regelmaat én met gemak de kolommen van de krant te bereiken.
Je observatie over het verschil tussen Rutte en zijn mede-politici die zich nog altijd op Thorbecke menen te kunnen beroepen, is eveneens treffend. Hoe het met zo’n permanente claim mogelijk was dat in het concept-verkiezingsprogram van de VVD zulke anti-democratische voorstellen over het neutraliseren van het Europese Hof (vanwege het fameuze Urgenda-vonnis) terecht kwamen, is een gotspe. Enerzijds Hongarije en Polen bekritiseren hoezeer zij de rechtstaat uithollen en anderzijds zelf de bijl leggen aan de wortels van diezelfde rechtstaat: de VVD ten voeten uit. Daarmee heb je het recht je te beroepen op Thorbecke volledig verspeeld.